"Telegraph" in the titles of magazines and names of press agencies (1821-1991) : sketch on the centenary of the establishment of the Polish Telegraph Agency

W opracowaniu przedstawiono wykorzystanie nazwy "telegraf" w tytułach polskich czasopism oraz nazwach agencji prasowych w okresie od 1821 do 1991 roku. Na ziemiach polskich pojawienie się przełomowego urządzenia technicznego zwanego telegrafem poprzedził "Telegraf. Wiadomości z poczty dzisiejszej" - czasopismo wydawane w Krakowie w 1821 roku przez Konstantego Majeranowskiego. Najważniejszą i zarazem ostatnią polską instytucją nawiązującą w nazwie do telegrafu była Polska Agencja Telegraficzna założona sto lat temu, w dniu 5 listopada 1918 roku.The study presents the reception of the term "telegraph" in the titles of Polish periodicals and the names of press agencies in the period from 1821 to 1991. In Poland, the emergence of a breakthrough technical device called a telegraph was preceded by "Telegraph. Messages from today's mail" - a magazine published in Krakow in 1821 by Konstanty Majeranowski. The most important and the last Polish institution referring in the name to the telegraph was the Polish Telegraphic Agency, established one hundred years ago, on November 5, 1918

"Die Aegyptische Finsterniss" – a contribution to the history of Poznań satirical periodicals of the first half of the nineteenth century

Artykuł przedstawia „Die Ägyptische Finsterniss” – niemieckojęzyczne czasopismo satyryczne z 1849 roku. Jest to drugie ze zidentyfikowanych niemieckojęzycznych czasopism satyrycznych wydawanych na terenie Wielkopolski, efemeryda, nienotowana w bibliografiach. Komplet, tj. sześć numerów, zachował się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Artykuł nie omawia szczegółowo zawartości, nie analizuje treści poszczególnych artykułów. Przedstawia historię pis-ma, sytuuje je na tle innych ówczesnych poznańskich czasopism satyrycznych. Artykuł rozstrzyga kwestie redakcji, omawia sprawy wydawnicze – periodyczność, cenę, kolportaż, objętość i format, strukturę wewnętrzną pisma.The article presents the journal: Die Aegyptische Finsterniss, a German-language satirical paper from 1849. The journal is the second from a pool of the identified German-language satirical periodicals published in the region (Wielkopolska-Greater Poland). Of transient character and not listed in any bibliography, its full complete edition, i.e. 6 issues in all, is still preserved in the collection of Poznań University Library. The present article does not venture into discussing the content of the journal or analyzing particular articles published in it. It simply shows the history of the journal placing it against the background of other Poznań satirical periodicals of the time. The article establishes certain facts concerning the editorial board and those pertaining to strictly publishing matters such as – periodicity, price, distribution, size and format and the inner structure of the journal

«НАРОДНИЙ ВЧИТЕЛЬ» (1916 – 1918) Й. БАЛАБАНА НА ТЛІ ПЕДАГОГІЧНИХ ЧАСОПИСІВ І ВЧИТЕЛЬСЬКИХ ТОВАРИСТВ ГАЛИЧИНИ

The State Elementary education was very important to both the Austrian governmental and educational authorities. The World War I period saw, in spite of difficulties, the creation of new titles, such as «The Elementary State School Teacher» («Nauczyciel Ludowy»). This periodical was published and edited by Józef Bałaban, a Lviv teacher and educational activist, in the years 1916 – 1918. The periodical dealt with issues concerning elementary state school teachers and the improvement of their qualifications.Органы государственной власти Австрии и образования большое значение уделяли народному школьництву. Во время Первой мировой войны, несмотря на трудности, увидели свет новые педагогические жур-налы, среди них «Народный учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Журнал выходил во Львове в течение 1916 – 1918 гг. Его издавал и редактировал И. Балабан – львовский учитель и образовательный деятель. Ежемесячный освещал проблемы народных учителей, повышение их квалификации.Органи державної влади Австрії та освіти великого значення надавали народному шкільництву. Під час Першої світової війни, незважаючи на труднощі, побачили світ нові педагогічні часописи, серед них «Народний учитель» («Nauczyciel Ludowy»). Часопис виходив у Львові упродовж 1916 – 1918 рр. Його видавав і редагував Й. Балабан – львівський вчитель і освітній діяч. Щомісячник висвітлював проблеми народних вчителів, підвищення їх кваліфікації

Ściganie sprawców kłamstwa katyńskiego w III Rzeszy

This article addresses the criminal liability of German citizens for the so-called Katyń Massacre Lie during the Third Reich. Its source materials are the records of three cases discovered in German archives. Questioning the official (and actual) German propaganda’s version about the massacre of Polish prisoners of war by the Soviets or negating its perpetration by the Soviets while attributing it to the Germans was subject to prosecution as criminal speech against the state. This paper brings to attention the circumstances under which such an act was committed, the statements said by the perpetrators, and a legal qualification which was grounds for indictment and conviction

Prasowa działalność wydawnicza krakowskiego Towarzystwa Gospodarczo-Rolniczego w latach 1850–1862

The first part of the article ”Press Publishing Activities of Cracow Economic and Agricultural Society in the years 1850–1862” presents the Society’s attempts to establish its press organ in Cracow’s newspaper market for a longer time. Appendix to the “Time” Dedicated to Industry, Agriculture, and Farming Technology (1850), independent semi-annual Annual of the Imperial-Royal Cracow Economic and Agricultural Society (1851–1853), and Agro-Industrial Weekly (1854–1862) were established. Journalistic genres and columns characteristic of these three periodicals were discussed in the article. Also presented was the unrealized plan of the Society: to publish a magazine „for the people”. During these several years, the Society did not lack determination and flexibility in their attempts to publish their own magazine

Socjalizacja młodzieży włościańskiej w świetle periodyku „Pobudka” wydawanego w Królestwie Polskim w 1908 roku

The aim of the article is to reconstruct the socialization patterns of peasant youth described in the periodical “Pobudka”. The subject of the analysis was the postulates of socialization of the young generation, promoted in a periodical addressed to peasants, which took into account the needs arising from socio-cultural changes and modernization processes in the Kingdom of Poland at the beginning of the 20th century. The establishment of a modern order was associated with increased youth involvement in social life, prompting the authors of “Pobudka” to emphasize the importance of shaping norms related to social-moral, civic, and religious upbringing. In the socialization of the young generation, preparation for social roles, especially young women, was considered a significant area. The importance of professional education was emphasized, which was a manifestation of the modernization of the peasant education process and was supposed to facilitate changes in social life. The analysis of the source material was of a qualitative nature, the methods of historical and pedagogical research were used. In “Pobudka”, the particularly important place of youth in public life was emphasized. The peasant periodical indicated the paths that young innovators were to follow and introduce changes in farms as well as the social and cultural life of the village.Celem artykułu jest zrekonstruowanie opisywanych na łamach „Pobudki” wzorów socjalizacyjnych młodzieży włościańskiej. Przedmiotem analiz były propagowane w periodyku kierowanym do włościan postulaty socjalizacji młodego pokolenia, w których uwzględniano potrzeby wynikające z przemian społeczno-kulturowych i procesów modernizacyjnych w Królestwie Polskim na początku XX wieku. Kształtowanie nowoczesnego ładu wiązało się ze zwiększonym zaangażowaniem młodzieży w życie społeczne. W „Pobudce” za szczególnie ważne uważano kształtowanie norm wychowania społeczno--moralnego, obywatelskiego i religijnego. W socjalizacji młodego pokolenia za znaczący obszar uznawano przygotowanie do pełnienia ról społecznych, w szczególności młodych kobiet. Podkreślano znaczenie edukacji fachowej, która była przejawem unowocześnienia procesu kształcenia włościan i miała sprzyjać wprowadzaniu zmian w życiu społecznym. Analiza materiału źródłowego miała charakter jakościowy, zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych. W „Pobudce” podkreślano szczególnie ważne miejsce młodzieży w życiu publicznym, wiązało się to z uznaniem młodego pokolenia za generację, która będzie miała znaczenie w odbudowie niepodległego państwa. We włościańskim periodyku wskazywano ścieżki modernizacji, którymi mieli podążać młodzi innowatorzy i wprowwadzać zmiany w gospodarstwach oraz życiu społecznym i kulturalnym wsi

Germanizmy leksykalne wśród Barbaryzmów i dziwolągów językowych

The authors of the article discuss linguistic material excerpted from a small-scale book written by Józef Bliziński and entitled Barbaryzmy i dziwolągi językowe [Barbarisms and linguistic oddities] published in Cracow towards the end of the nineteenth century. The source material for the analysis and the main focus of the authors are the borrowings from the German language. The book, written by an eminent comedy writer, deals with the correctness and the accepted standards of the Polish language in the then Austrian-partitioned Poland. As one might expect, since the target readers for this linguistic handbook were the inhabitants of Galicia in Eastern Europe, it would include mostly Germanisms. The analysis of the book, however, has proved that German loan words in Blizinski’s book are rather scarce. Nearly a half from the fifteen words considered as Germanisms by Blizinski could have French origins (although they might have been borrowed to the Polish language through the German medium). On the other hand, the book includes six words that may be Germanisms but that were not assigned by the author to the group of German borrowings